خبرگزاری رویترز گزارش داد تلاش عراق برای مهار بحران گسترده کمبود برق از طریق واردات گاز ترکمنستان از مسیر ایران، در پی فشارهای آمریکا ناکام ماند و بغداد ناگزیر به جست‌وجوی راهکارهای جایگزین برای تامین پایدار برق شده است.
رویترز جمعه ۲۸ شهریور نوشت عراق با وجود برخورداری از ذخایر نفتی، از زمان تهاجم ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ و سقوط حکومت صدام حسین، در تامین پایدار برق برای شهروندان خود با چالش‌های جدی مواجه بوده است.
این وضعیت بسیاری از شهروندان را ناچار به استفاده از ژنراتورهای خصوصی پرهزینه کرده، پیامدهای اقتصادی قابل توجهی به همراه داشته و حتی به بروز ناآرامی‌های اجتماعی منجر شده است.
این طرح که نخستین بار در سال ۲۰۲۳ پیشنهاد شد، به‌منظور صادرات گاز ترکمنستان به عراق از مسیر ایران طراحی شده بود.
مطابق این سازوکار سوآپ، ایران گاز دریافتی را به عراق منتقل می‌کرد اما چنین طرحی باید مورد تایید آمریکا قرار میگرفت، زیرا خطر نقض تحریم‌های واشینگتن علیه تهران را به همراه داشت.
موافقت کاخ سفید هرگز به دست نیامد و در مقابل، دولت دونالد ترامپ سیاست «فشار حداکثری» علیه جمهوری اسلامی را تشدید کرد.
سهم ایران از طرح انتقال گاز ترکمنستان به عراق چه بود؟
رویترز پس از گفت‌وگو با چهار مقام عراقی و بررسی هفت سند، گزارش داد بغداد برای ماه‌ها در تلاش بوده تا موافقت واشینگتن را برای واردات حدود پنج میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان از مسیر ایران به دست آورد.
بر اساس پیشنویس قرارداد سوآپ که رویترز به آن دست یافته، عراق قصد داشته است سالانه ۵.۰۲۵ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان را با واسطهگری شرکت ملی گاز ایران وارد کند.
مطابق یکی از اسناد، جمهوری اسلامی در ازای این روند هیچ پولی دریافت نمیکرد اما میتوانست حداکثر ۲۳ درصد از کل حجم روزانه گاز ترکمنستان را برای نیازهای داخلی خود برداشت کند.
بغداد همچنین پیشنهاد داده بود یک نهاد ثالث بینالمللی بر اجرای توافق، رعایت تحریم‌های آمریکا و قوانین مقابله با پولشویی نظارت کند.
با این حال، علیرغم ماه‌ها رایزنی، مخالفت آمریکا در نهایت این توافق را ناکام گذاشت.
رویترز افزود تشدید فشارهای دولت ترامپ بر جمهوری اسلامی بر سر برنامه هستهای، تلاش بغداد برای حفظ توازن میان دو متحد خود، واشینگتن و تهران را با دشواریهای بیشتری روبهرو کرده است.
تولید برق عراق به گاز ایران متکی است
عادل کریم، مشاور نخستوزیر عراق در امور برق، در مصاحبه با رویترز گفت: «اجرای قرارداد (با ترکمنستان) میتواند موجب اعمال تحریم علیه بانکها و موسسات مالی عراق شود. به همین دلیل، این قرارداد در حال حاضر معلق است.»
وزارت خزانهداری آمریکا از اظهار نظر در این باره خودداری کرد اما یک منبع آگاه در واشینگتن گفت دولت ترامپ با هیچ توافقی که به سود تهران باشد موافقت نخواهد کرد؛ هرچند همزمان در حال همکاری با عراق برای تامین نیازهای انرژی این کشور است.
عراق در ۱۰ سال گذشته برای تامین برق و گاز وابستگی زیادی به واردات از ایران داشته است.
به گفته یکی از مقامهای عراقی در حوزه برق که بهدلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، گاز ایران نزدیک به یکسوم برق تولیدی عراق را تامین میکند و واردات گاز این کشور در سال ۲۰۲۴ به ۹.۵ میلیارد مترمکعب رسید.
کریم به رویترز گفت: «در صورت قطع گاز ایران، تولید برق عراق با بحران جدی مواجه خواهد شد.»
این در حالی است که عراق با وجود جایگاه خود بهعنوان دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک، بخش عمدهای از گاز همراه نفت را بهدلیل نبود سرمایهگذاری کافی و کمبود زیرساختهای لازم برای جمعآوری و فرآوری، میسوزاند.
اسفند ۱۴۰۳، سه مقام ارشد عراقی در حوزه انرژی اعلام کردند این کشور در حال حاضر گزینهای برای جایگزینی فوری انرژی وارداتی از ایران ندارد و این موضوع، بهویژه در فصل تابستان، باعث ایجاد مشکلات جدی در تامین برق مورد نیاز عراق خواهد شد.
