روزنامه اسرائیل هیوم در یادداشتی با اشاره به توافق‌های ابراهیم نوشت بسیاری از کشورهای عربی اسرائیل را قدرتی راهبردی با توان اقتصادی و نظامی و همچنین «سدی حیاتی» در برابر تهدیدهای جمهوری اسلامی می‌بینند و دیگر حاضر نیستند «افراط‌گرایی فلسطینی» آینده آن‌ها را به گروگان بگیرد.
ایال زیسر، استاد گروه تاریخ خاورمیانه در دانشگاه تل‌آویو، یک‌شنبه ۱۶ شهریور در یادداشتی برای اسرائیل هیوم به پنجمین سالگرد امضای توافق‌های صلح و عادی‌سازی روابط میان اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش پرداخت.
زیسر نوشت این توافق‌ها نقطه عطفی تاریخی و نشانه تغییری بنیادین در رویکرد جهان عرب نسبت به اسرائیل بودند؛ تا جایی که بسیاری از «طلوع خاورمیانه‌ای جدید» سخن گفتند.
تا پیش از امضای این توافق‌نامه‌ها، تصور غالب این بود که هیچ کشور عربی بدون حل مساله فلسطین جرات نزدیکی به اسرائیل را نخواهد داشت.
زیسر افزود با این حال، کشورهای عربی نه‌تنها یکی پس از دیگری مشتاقانه به‌دنبال امضای توافق صلح با اسرائیل رفتند، بلکه عملا فلسطینی‌ها را که به «باری سنگین» و «مانعی در مسیر» بدل شده بودند، به حاشیه راندند.
این توافق‌ها همچنین بیانگر درک گسترده‌تر جهان عرب از «ارزش راهبردی اسرائیل» بود: قدرتی منطقه‌ای با توان اقتصادی و نظامی که می‌تواند به توسعه اقتصادی کشورهای عربی و دفاع از آن‌ها در برابر حکومت ایران کمک کند.
این رویکرد در تضادی آشکار با دهه‌های پیشین قرار داشت؛ زمانی که کشورهای عربی در درجه اول برای بازپس‌گیری سرزمین‌هایشان یا جلب نظر آمریکا به صلح با اسرائیل روی می‌آوردند.
در سپتامبر ۲۰۲۰ چشم‌انداز منطقه و روابط اعراب و اسرائیل امیدبخش به نظر می‌رسید؛ امید به پیوستن کشورهای بیشتری به پیمان ابراهیم بالا بود و عربستان سعودی، تاثیرگذارترین کشور عربی، به‌عنوان «جایزه نهایی» دیده می‌شد.
یحیی سنوار، رهبر پیشین حماس، نسبت به پیشرفت احتمالی در مسیر عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و عربستان سعودی که می‌توانست مساله فلسطین را به حاشیه براند، نگران بود.
شاید همین ترس، او را به سمت انجام حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ سوق داد.
سنوار امیدوار بود این حمله زلزله‌ای در منطقه به پا کند و فروپاشی اسرائیل را رقم بزند.
با این حال، همه چیز تغییر کرد و عملیاتی که سنوار آغاز کرد و سپس حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، نیز به آن پیوست، به کشته شدن هر دوی آن‌ها انجامید.
مهمتر از آن، اسرائیل ضربات سنگینی به حماس و حزب‌الله وارد آورد.
جمهوری اسلامی نیز متحمل شکستهای سنگینی شد، بخشی از جایگاه خود را در سواحل مدیترانه از دست داد و تصویری از ایران به‌عنوان کشوری ضعیف و آسیبپذیر برجای گذاشت که توان دفاع در برابر اسرائیل را ندارد.
نویسنده این یادداشت یادآور شد هرچه از هفتم اکتبر دورتر میشویم، روشنتر میشود که خاورمیانه شاید «جدید» نشده باشد، اما قطعا تغییر کرده است.
امروز بیشتر کشورهای عربی همچنان به‌دنبال برقراری روابط قویتر با اسرائیل هستند و آن را سد مهمی در برابر تهدیدهای قریبالوقوع جمهوری اسلامی، ترکیه و اسلامگرایی رادیکال می‌دانند.
به گفته نویسنده، کشورهای عربی دیگر حاضر نیستند اجازه دهند «افراط‌گرایی فلسطینی» آیندهشان را تعیین کند یا آن‌ها را به یک درگیری بیپایان با اسرائیل بکشاند.
اکنون به اسرائیل بستگی دارد که بار دیگر ابتکار عمل را به دست بگیرد، روابط خود را با اعراب گسترش دهد و «همراه» با آن‌ها آینده خاورمیانه را رقم بزند یا خیر.
