روزنامه واشینگتن‌پست از اقدامات سپاه پاسداران برای تصاحب شرکت‌های خصوصی گزارش داد و نوشت استارتاپ «دیوار» تحت فشار بوده تا بخشی از سهام خود را به شرکتی واگذار کند که بخشی از مالکیت آن متعلق به یک مجموعه اقتصادی وابسته به رهبر جمهوری اسلامی است.
واشینگتن‌پست چهارشنبه ۱۵ مرداد نوشت بهار امسال و زمانی که پلتفرم دیوار تصمیم گرفت وارد بورس تهران شود، سپاه پاسداران مداخله کرد و جلو این اقدام را گرفت.
به گفته منابع، دلیل مخالفت سپاه، «مواضع صریح و مستقل» حسام آرماندهی، رییس هیئت‌مدیره این شرکت و انتقاداتش به دولت بود. این موضوع در نامه‌ای داخلی که او هفته گذشته منتشر کرد، فاش شد.
آرماندهی سال گذشته در مصاحبه‌ای با پادکست «طبقه ۱۶» گفته بود در ایران هر وقت پول درمی‌آوری، ناگهان یک سازمان، یک نهاد، یک جای شبه‌دولتی پیدا می‌شود که خودش را وسط بازی بیندازد تا سهمی از پولت را بردارد.
به گفته دو منبع آگاه از شرکت، در گذشته دیوار از سوی مقام‌های امنیتی برای تحویل داده‌های خصوصی کاربران تحت فشار قرار گرفته اما تا حد ممکن در برابر این درخواست‌ها مقاومت کرده است.
به گفته مقام‌های شرکت، دیوار همچنین در سال‌های اخیر در برابر فشارها برای فروش سهام به شرکت‌های وابسته به نهادهای حکومتی مقاومت کرده است.
بخشی از شرکت مورد اشاره متعلق به یک هلدینگ نزدیک به علی خامنه‌ای است.
مدیران پیشین سایر شرکت‌های فناوری در ایران در مصاحبه‌هایی گفته‌اند که چنین درخواست‌هایی رایج است و بسیاری از شرکت‌ها احساس می‌کردند چاره‌ای جز تبعیت ندارند.
واشینگتن‌پست به نقل از مدیران بخش خصوصی و کارشناسان اقتصادی و سیاسی ایران نوشت مداخله سپاه در پشت پرده اقتصاد ایران به رفتاری رایج تبدیل شده است.
اگرچه سپاه پاسداران به‌خاطر سهام‌داری‌های کلان خود در صنایع ساختمانی، مخابرات، نفت و سایر بخش‌ها به‌عنوان بازیگری موثر در اقتصاد شناخته می‌شود، اما جلوگیری از عرضه اولیه سهام دیوار نشان می‌دهد که این نهاد حتی در قبال شرکت‌هایی که هیچ سهمی در آن‌ها ندارد، نیز از نفوذ و قدرت اقتصادی خود استفاده می‌کند.
اوایل مرداد آرماندهی با انتشار متن نامه سپاه درباره رد صلاحیتش در حساب لینکدین خود، فاش کرد این نهاد با برنامه او برای عرضه اولیه سهام شرکت مخالفت کرده است.
تاریخ این نامه مربوط به ۲۰ خرداد است و از سوی یک مقام امنیتی به یکی از مسئولان بورس تهران ارسال شده بود.
آرماندهی در پستی دیگر نوشت: «حتی با وجود تمام این فشارها، نه امیدم را از دست داده‌ام و نه قصد مهاجرت یا ترک دیوار را دارم.»
احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت پزشکیان، ۱۳ مرداد با انتشار پستی در ایکس با هشتگ دیوار به اقدام سپاه اعتراض کرد و نوشت اگر بنیان‌گذار حق ماندن در شرکت خودش را نداشته باشد، هیچ سرمایه‌گذاری در اقتصاد دیجیتال با اطمینان سرمایه‌گذاری نمی‌کند.
دیوار که بستری برای خرید و فروش کالای دستدوم و جستوجو و اجاره خانه در اختیار کاربران قرار می‌دهد، بر اساس گزارش یک شرکت سرمایه‌گذاری سوئدی در سال ۲۰۲۳ و منابع آگاه، حدود ۳۸ میلیون کاربر فعال دارد.
واشینگتن‌پست به نقل از چهار منبع آگاه، دیوار را شرکتی «بسیار سودآور» خواند.
بر اساس اطلاعات وبسایت شرکت مادر دیوار، یک کنسرسیوم سرمایهگذاران خارجی از جمله شرکت‌هایی در اروپا، ۱۵ درصد از سهام این شرکت را در اختیار دارد.
تلاش نهادهای دولتی برا تسلط بر پلتفرمهای خصوصی محبوب
مشکلات دیوار با بورس تهران حتی پیش از افشای نامه داخلی نیز نشانههایی از خود بروز داده بود.
حسین افشین، معاون علمی و فناوری دولت پزشکیان، اردیبهشت در مصاحبه با روزنامه شرق گفت دیوار «مشکلی برای پذیرش در بورس ندارد»، اما افزود «نهاد امنیتی چند دغدغه بهجا دارد».
یکی از مدیران شرکت مادر دیوار خرداد و در مصاحبه‌ای با شرق احتمال داد که «یک نهاد شبه‌دولتی یا وابسته به آن» به دنبال تسلط بر شرکت است.
این تمایل برای در اختیار گرفتن شرکت‌های دیجیتال پدیدهای تازه نیست.
حدود دو سال پیش حسین شریعتمداری، مدیرمسئول و نماینده علی خامنه‌ای در روزنامه کیهان، در سرمقالهای خواستار آن شد که مالکیت پلتفرمهای اینترنتی «در اختیار نظام حاکم» قرار بگیرد.
به گفته واشینگتن‌پست، چند پلتفرم بزرگ خصوصی تاکنون سهام خود را به شرکت‌های وابسته به جمهوری اسلامی واگذار کردهاند، اما دیوار و چند شرکت دیگر همچنان تا حدی مستقل باقی ماندهاند.
امین سبطی، مدیر موسسه دیجیتال ایمپکت لب که از آزادی اینترنت در ایران حمایت می‌کند، گفت: «در نهایت، سپاه پاسداران سهم خود را میخواهد.»
او این شیوه فشار را با تاکتیکهای گروههای تبهکار مقایسه کرد.
به گفته علی الفونه، پژوهشگر ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشینگتن، سپاه پاسداران پس از پایان جنگ هشت ساله ایران و عراق، با استفاده از سازمان اطلاعاتی مستقل خود، به حذف رقبای تجاری احتمالی پرداخته است.
